Tandproblemen komen bij konijnen, cavia’s en chinchilla’s veel voor, mede door de bouw van hun gebit maar ook door de vaak onjuiste weinig vezelrijke voeding die de dieren krijgen.
Slechts weinig cavia’s, chinchilla’s en huiskonijnen hebben na enkele jaren nog een normaal gezond gebit. Hoewel de meeste dieren worden aangeboden voor ‘te lange snijtanden’, ligt het probleem doorgaans veel dieper in de mondholte.
Onderzoek
Mondonderzoek bij het wakkere dier valt nogal eens tegen. De mondholte is bij deze dieren lang en smal en daarom zijn aangepaste onderzoeksmethoden nodig. Abnormaliteiten aan de snijtanden (onregelmatig oppervlak, ontkleuringen van glazuur, onregelmatig of te weinig afslijten) wijzen vrijwel altijd op een probleem met de kiezen.
Bij het wakkere dier kan men meer informatie krijgen over wat er zich in de mondholte afspeelt met behulp van een otoscoop, vooral van de voorste kiezen. Maar het gebied achterin is dan nog moeilijk te bekijken. Daarom kan het nodig zijn het dier onder narcose te brengen. Ook een röntgenfoto kan meer info verschaffen over het gebit.
Problemen
De meeste tandproblemen bij konijnen, cavia’s en chinchilla’s worden veroorzaakt door verkeerde voeding. Droogvoer is te weinig vezelrijk en bevat teveel calorieën. Een konijn moet gedurende meerdere uren per dag kauwen op vezelrijk caloriearm voer (gras, hooi en groenvoer) om de kiezen voldoende te slijten. Bij het geven van calorierijker voer vermindert de duur en de intensiteit van het kauwen. Bij de cavia speelt een vitamine-C tekort een belangrijke rol bij het ontstaan van gebitsproblemen.
Het gevolg van onvoldoende slijtage van de kiezen is dat er o.a. benige zwellingen kunnen ontstaan aan de onderkaak en soms een uitpuilend oog of neus- en/of ooguitvloeiing in de bovenkaak
Oneven slijtage kan ook leiden tot vorming van scherpe tandpunten die de weke delen in de mond (wang, tong) beschadigen . Dat is erg pijnlijk voor het dier. Bovendien kunnen de tanden scheef gaan staan.
Behandeling
Snijtanden kunnen het beste worden afgevijld en liever niet worden ‘geknipt’. Het knippen van de tanden kan erg pijnlijk zijn door de grote kracht die wordt gebruikt. Een enkele keer kan de tand breken, soms zo diep dat de wortel bloot komt te liggen met ontstekingen als gevolg.
Kiezen kunnen alleen onder narcose worden ingekort: de mond moet wijd open en de wangen moeten uit de weg worden gehouden.
Voorkómen
Het zal duidelijk zijn dat de voeding de meeste aandacht moet krijgen. Hoofdbestanddeel moet hooi en gras zijn, aangevuld met vers groenvoer. Maximaal 10% van de voeding mag bestaan uit droogvoer.
Cavia’s moeten dagelijks vitamine C krijgen, zelfs als ze op speciaal cavia-voer ‘met extra vitamine C staan. Vitamine C is erg onstabiel (het ‘oxydeert) en dat betekent dat zo’n 3 maanden na productiedatum nog nauwelijks vitamine C aanwezig is in commercieel voer.
Weeg de dieren regelmatig, zeker als ze in een groep zitten. Hierdoor worden eventuele problemen veel eerder opgemerkt en zijn de vooruitzichten ook beter.